1. Viêm tai giữa là gì?
Viêm tai giữa là một nhóm các bệnh ở tai giữa, là sự tổn thương và viêm nhiễm xuất hiện trong tai giữa do các loại vi khuẩn sinh sôi và phát triển trong tai hoặc bị tác động từ các yếu tố bên ngoài môi trường.
Có hai dạng chính là viêm tai giữa cấp tính và viêm tai giữa có dịch tiết.
-
Viêm tai giữa cấp là bệnh lý với bệnh sử khởi phát trong 24 – 48 giờ và có một hoặc hơn cấu dấu hiệu hay các triệu chứng: đau tai, chảy tai, sốt hoặc dễ bị kích thích.
-
Viêm tai giữa có dịch tiết là tình trạng tai giữa có dịch không nhiễm trùng trong hơn ba tháng. Bệnh thường không có các triệu chứng cơ năng rõ ràng, đôi khi người bệnh chỉ có cảm giác đầy nặng tai.
Các dạng trên đều có thể liên quan đến tình trạng khiếm thính ở bệnh nhân. Mất thính lực trong viêm tai giữa có dịch tiết do bệnh kéo dài, có thể ảnh hưởng đến khả năng học ở trẻ mắc bệnh. Hiện tượng viêm tai giữa cấp tính có thể chuyển dần thành viêm tai giữa có mủ, chảy mủ hoặc thanh dịch nếu không có biện pháp xử lý đúng cách.
2. Nguyên nhân gây ra viêm tai giữa
Nguyên nhân quan trọng nhất gây ra viêm tai giữa là do sự chưa trưởng thành về cấu trúc, chức năng của vòi nhĩ ở lứa tuổi và do sự chưa trưởng thành về hệ thống miễn dịch của chúng.
Những rối loạn chức năng vòi nhĩ có thể gây ra viêm tai giữa ứ dịch là tắc vòi hay sự mở vòi bất thường. Tắc vòi nhĩ có thể là chức năng hay cơ học hoặc do cả hai. Tắc vòi chức năng gây ra do vòi nhĩ xẹp kéo dài, do vòi nhĩ quá mềm, do cơ chế mở vòi không bình thường hoặc do cả hai. Tắc vòi thường gặp ở trẻ nhũ nhi và trẻ bé do sụn vòi mềm hơn làm cho hoạt động mở vòi khó khăn. Hơn nữa, dường như có sự khác nhau giữa đáy sọ mặt trẻ em và người lớn làm cho cơ căng màn hầu hoạt động kém hiệu quả hơn ở trẻ em.
Viêm tai giữa ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân: tỷ lệ viêm tai giữa cấp thường gặp nhất ở trẻ 3 - 18 tháng tuổi. Một vài trẻ có thể trải qua đợt viêm tai giữa cấp đầu tiên rất sớm ngay sau sinh và được coi như nhóm có nguy cơ cao viêm tai giữa. Tỉ lệ mắc viêm tai giữa cấp ở trẻ nam cao hơn trẻ nữ.
• Những trẻ có bất thường về cấu trúc giải phẫu như: chẻ vòm, bất thường vùng mặt giữa và hội chứng Down có nguy cơ mắc viêm tai giữa cao hơn những nhóm trẻ khác.
• Yếu tố nguy cơ: tiếp xúc với trẻ mắc bệnh, vệ sinh kém, tiếp xúc với khói thuốc lá
3. Triệu chứng của bệnh viêm tai giữa
Các triệu chứng thực thể của viêm tai giữa cấp bao gồm màng nhĩ phồng hoặc không di động khi bơm khí vào tai, dịch chảy ra từ tai (không liên quan đến viêm ống tai ngoài).
Viêm tai giữa ở trẻ nhỏ thường biểu hiện bằng các triệu chứng sau:
-
Trẻ sốt, thường là sốt cao 39 - 40 độ C, quấy khóc nhiều, bỏ bú, kém ăn, nôn trớ, co giật.
-
Nếu là trẻ lớn, sẽ kêu đau tai, còn trẻ nhỏ chỉ biết lắc đầu, lấy tay dụi vào tai.
-
Rối loạn tiêu hóa: Trẻ đi ngoài lỏng, nhiều lần, xuất hiện gần như đồng thời với triệu chứng sốt.
Các em bé có triệu chứng sốt không rõ nguyên nhân, tiêu chảy và nôn đều phải được khám kỹ càng về tai mũi họng để có thể phát hiện sớm được bệnh viêm tai giữa cấp.
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, vài ngày sau (2-3 ngày) bệnh sẽ tiến triển sang giai đoạn vỡ mủ do màng tai bị thủng, mủ tự chảy ra ngoài qua lỗ tai với các biểu hiện sau:
-
Trẻ đỡ sốt, bớt quấy khóc, ăn được, ngủ được.
-
Hết rối loạn tiêu hóa, đi ngoài trở lại bình thường.
-
Không kêu đau tai nữa.
Thực ra lúc này bệnh không thuyên giảm mà bắt đầu chuyển sang giai đoạn mạn tính, với dấu hiệu rất quan trọng là chảy mủ tai.
Nếu vẫn không được điều trị bệnh sẽ diễn biến thành viêm tai giữa mạn tính hoặc viêm tai - xương chũm mạn tính, cùng với nguy cơ biến chứng có thể xảy ra vào bất kỳ lúc nào.
4. Điều trị bệnh viêm tai giữa như thế nào?
Việc điều trị viêm tai giữa nhằm mục đích phục hồi thính lực, ngăn chặn sự tiến triển của bệnh lý mạn tính không phục hồi như viêm tai dính, xơ nhĩ, túi co kéo màng nhĩ hay xẹp nhĩ, ngăn ngừa viêm tai giữa cấp tái phát.
• Giảm triệu chứng đau tai trong 3 - 7 ngày cho dù có sử dụng kháng sinh hay không, đặc biệt trong 24h đầu: acetaminophen, ibuprofen, giảm đau tại chỗ (benzocaine, procaine, lidocaine) hiệu quả với trẻ > 5 tuổi.
• Đối với trẻ < 6 tháng tuổi, đi nhà trẻ, nếu triệu chứng viêm tai giữa nặng cần nhập viện điều trị kháng sinh đường tĩnh mạch và theo dõi.
• Trích rạch màng nhĩ được chỉ định khi màng nhĩ căng phồng, ứ mủ trong hòm nhĩ, trẻ đau tại nhiều, điều trị kháng sinh không hiệu quả.
• Đặt ống thông nhĩ và nạo VA được chỉ định ở trẻ có viêm tai giữa cấp tái phát (3 đợt trong 6 tháng hay 4 đợt trong 1 năm, đã có 1 đợt viêm tai giữa cấp trước đó 6 tháng).
Khoa Nhi tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Phúc là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: Sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phế quản, viêm phổi ở trẻ,... Với trang thiết bị hiện đại, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh. Cùng với đó là sự tận tâm từ các bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn với các bệnh nhi, giúp việc thăm khám không còn là nỗi trăn trở của các bậc cha mẹ.